انواع شیر یکطرفه

در تکمیل مطلب شیر یکطرفه چیست قصد داریم تا این بار در خصوص انواع شیر یکطرفه توضیحاتی را بیان کنیم.

همانطور که قبلاً نیز گفته ایم موارد استفاده از شیر یکطرفه در انواع سیستم های لوله کشی آب، فاضلاب، پمپ آب، دستگاه های تهویه هوا و حتی پکیج و موتورخانه بسیار زیاد است.

استفاده از شیر یکطرفه در تجهیزات ذکر شده بسیار ضروری است و می تواند نقش بسزایی در روند کار آن ها داشته باشد.

اما به این نکته توجه داشته باشید، که تنوع شیرهای یکطرفه زیاد است.

هرکدام بسته به نوع طراحی دیسک خود و جنس مواد به کار رفته در ساخت آن دارای یک ویژگی خاص می باشند، که محل مورد استفاده از آن ها را مشخص می کند.

به همین دلیل در ادامه این مطلب انواع شیر یکطرفه را بررسی خواهیم کرد تا بهتر بتوانیم شیر یکطرفه مورد نیاز در یک سیستم لوله کشی خاص را پیدا کرده و نصب کنیم.

انواع شیر یکطرفه از لحاظ طراحی دیسک

همانطور که در قسمت بالا هم ذکر شد یکی از المان های تعیین کننده در مدل شیر یکطرفه شکل دیسک آن است و بر این اساس شیرهای یکطرفه به صورت زیر دسته بندی می شوند:

• شیر یکطرفه چرخشی

شیر یکطرفه چرخشی از سه قسمت اصلی بدنه شیر، کلاهک و یک دیسک متصل به لولا تشکیل شده است.

دیسک داخل این شیر در یک شافت یا بدنه لولا مانند می چرخد. زمانی که جریان سیال وجود داشته باشد، دیسک داخل شیر یکطرفه چرخشی به طور کامل باز می شود.

در زمانی که هیچ جریانی نباشد، دیسک آن به طور کامل بسته می شود.

میزان فشار و تلاطم مایع در شیر یکطرفه چرخشی بسیار کم است. جنس دیسک داخل این نوع شیر یکطرفه می تواند از فلز و یا فلز مخلوط به مواد دیگر باشد.

لازم است بدانید که معمولاً شیر یکطرفه را به همراه شیر دریچه ای مورد استفاده قرار می گیرد.

زیرا ترکیب این دو نوع شیر سبب می شود حرکت جریان سیال در لوله کمی آزادتر شود.

شیر یکطرفه چرخشی به دو نوع شیر یکطرفه با دیسک شیب دار و شیر یکطرفه لولایی تقسیم می شود.

• شیر یکطرفه چرخشی با دیسک شیب دار

طراحی شیر یکطرفه چرخشی با دیسک شیب دار به صورتی است، که نقاط ضعف شیر یکطرفه چرخشی معمولی را رفع کند.

در این نوع شیر چرخشی، دیسک به صورن کامل باز می شود و در صورتی که میزان شدت جریان کم باشد هم، شیر باز می ماند.

فقط زمانی شیر به طور کامل بسته می شود، که جریان مستقیم قطع شده باشد.

شکل گنبدی دیسک این نوع شیر یکطرفه باعث می شود، که حتی جریان کم سیال در سطح زیرین و بالایی دیسک به راحتی صورت بگیرد.

زمانی که شدت جریان مستقیم بسیار کم می شود، قسمت فنری دیسک فعال می شود، در نتیجه همین حالت فنری دیسک به شیر یکطرفه کمک می کند تا زودتر بسته شود.

• شیر یکطرفه چرخشی لولایی

شیرهای یکطرفه لولایی برای سیستم های لوله کشی با فشار بالای سیالات بسیار مناسب هستند. در این مدل شیر یکطرفه، دیسک شیر کاملاً بر روی نشیمن قرار می گیرد.

شیر یکطرفه لولایی همچنین برای استفاده و نصب در هر دو خطوط لوله عمودی و افقی مناسب هستند و در این صورت به آن لقب شیر یکطرفه عمودی را می دهند.

مکانیزم شیر یکطرفه لولایی

نحوه عملکرد این شیر به این صورت است که وقتی جریان سیال به قسمت زیرین نشیمن شیر وارد می شود، دیسک با فشار حاصل از جریان مستقیم از قسمت نشیمن آن بلند می شود.

سپس زمانی که جریان سیال متوقف یا برعکس می شود، جاذبه و جریان عکس سیال باعث می شود که دیسک دوباره به سمت پایین، یعنی بر روی نشیمن قرار بگیرد.

• شیر یکطرفه توپی یا کروی

این نوع شیر یکطرفه دارای دیسک کروی یا توپی شکل هستند و می توان از این مدل شیر یکطرفه در هر دو مسیر جریانی افقی و عمودی به صورت شیر یکطرفه عمودی نیز استفاده کرد.

شیر یکطرفه توپی یا کروی را به خاطر طراحی خاص آن بیشتر به صورت شیر یکطرفه عمودی نصب می کنند.

نصب شیر یکطرفه در مسیر عمودی زمانی صورت می گیرد، که نیاز باشد مسیر حرکت سیال به سرعت بسته شود، چرا که در این حالت قدرت جاذبه به بسته شدن شیر بسیار کمک می کند.

بنابراین استفاده از این نوع شیر یکطرفه به منظور نصب در سیستم لوله کشی پمپ آب مناسب نیست، چرا در پمپ آب فقط باید از شیر یکطرفه در حالت افقی استفاده کرد.

مکانیزم شیر یکطرفه کروی

مکانیزم شیر یکطرفه کروی بسیار ساده است و همانطور که گفتیم دیسک آن بر اساس قوانین جاذبه زمین عمل می کند.

به این صورت که وقتی فشار جریان سیال به اندازه کافی باشد، همین فشار سیال باعث بالا گرفتن دیسک توپی شکل شیر می شود.

اما وقتی میزان فشار کم شود، توپی به سمت پایین کشیده شده و سبب بسته شدن شیر می شود.

• شیر یکطرفه دو صفحه ای

شیر یکطرفه دو صفحه ای به شیر یکطرفه پروانه ای نیز معروف است. در این نوع شیر دیسک به صورت دو قسمتی یا دو صفحه ای می باشد.

مکانیزم این شیر به این صورت است که وقتی جریان سیال به سمت مستقیم باشد، دو قسمت دیسک به صورت همزمان به سمت بالاحرکت کرده و سبب عبور سیال می شوند.

اما وقتی مسیر جریان به سمت عکس و برگشت باشد، دو صفحه دیسک باز شده و در نشیمن خود قرار می گیرند و از این طریق سبب بسته شدن شیر یکطرفه می شوند.

استفاده از شیر یکطرفه دو صفحه ای در سیستم هایی که دارای جریانات مایع با فشار کم و جریان گاز هستند، بیشتر رایج است.

بیشتر توصیه می شود تا از این مدل شیر به عنوان شیر یکطرفه در پمپ آب و همچنین شیر یکطرفه آب مورد استفاده قرار بگیرد.

زیرا این نوع شیر توانایی بالایی در دفع ضربه قوچی آب در لوله های آب و سیستم پمپ آب خانگی را دارد.

• شیر یکطرفه قطع کننده

شیر یکطرفه قطع کننده ترکیبی از شیر یکطرفه لولایی و شیر یکطرفه دریچه ای است.

از این نوع شیر می توان هم به عنوان شیر یکطرفه استفاده کرد و هم مانند شیر یکطرفه دریچه ای از آن به عنوان شیر قطع کننده بهره برد.

• شیر یکطرفه دریچه ای

شیر یکطرفه دریچه ای دارای دیسک فنری می باشد که این قدرت و توانایی را به شیر می دهد که قبل از برگشت سیال به سرعت بسته شود.

همچنین در بدنه این شیر دریچه ای قرار دارد، که می توان از آن به منظور بازدید و بررسی شیر استفاده کرد.

به همین دلیل استفاده از این نوع شیر به عنوان شیر یکطرفه فاضلاب بسیار مناسب است.

انواع شیر یکطرفه از لحاظ جنس

همانطور که قبلاً گفتیم شیرهای یکطرفه در جنس های مختلف پلاستیکی، پلی اتیلنی و فلزی تهیه و تولید می شوند.

جنس مواد به کار رفته در این نوع شیر با توجه به نوع کاربری در آن متفاوت است.

به عنوان مثال بیشتر شیرهای یکطرفه آب و شیرهای یکطرفه فاضلاب در سیستم آب و فاضلاب ساختمان از نوع پلاستیکی (پی وی سی) و پلی اتیلنی هستند.

در حالی که در لوله کشی پمپ آب بیشتر از شیر یکطرفه فلزی استفاده می شود. چرا که میزان فشار سیال در این دو سیستم کمتر از فشار موجود در سیستم پمپ آب است.

در خصوص شیر یکطرفه پلاستیکی یا همان پی وی سی این نکته قابل ذکر است، که این نوع شیرهای یکطرفه فقط مختص سیستم لوله کشی آب هستند.

چرا که فقط قابلیت نصب بر روی لوله های پی وی سی یا پلاستیکی را دارند و بهترین نوع شیر یکطرفه آب پلاستیکی شیر یکطرفه کروی و چرخشی می باشد.

شیر یکطرفه مناسب پمپ آب

همانطور که تاکنون متوجه شدید سرعت باز و بسته شدن شیرهای یکطرفه متفاوت است.

اما برای استفاده در پمپ آب ما به شیر یکطرفه ای نیاز داریم که علاوه بر اینکه سریعاً بسته شود، توانایی دفع ضربه قوچی آب را نیز داشته باشد.

همچنین بدنه شیر باید آنقدر مقاوم باشد که در باز و بسته شدن و فشار و ضربه قوچی آب زود خراب نشود.

با توجه به این توضیحات بهترین شیر یکطرفه پمپ آب شیر یکطرفه دریچه ای تشکیل شده از فلز می باشد.

شما می توانید به منظور آشنایی با نصب و تعویض شیر یکطرفه بر روی لینک مورد نظر بزنید.

با توجه به تنوع بسیار زیاد شیرهای یکطرفه تشخیص اینکه کدام شیر برای سیستم لوله کشی آب، فاضلاب و یا پمپ آب مناسب است باید توسط یک مجری تاسیساتی صورت بگیرد.

به همین دلیل توصیه ما به شما این است که در صورت نیاز به نصب شیر یکطرفه با توجه به اهمیت استفاده از آن و از طرفی به دلیل تخصصی بودن انتخاب و نصب آن از گروه تاسیسات 24 ساعته در این امر کمک بگیرید.

شما می توانید همین الان به منظور ثبت سفارش از سراسر تهران و کسب مشاوره با ما تماس بگیرید.

منابع انگلیسی:

منبع 1   منبع 2