نحوه نصب و سیم کشی کنتاکتور سه فاز

تجهیزات الکترونیکی و سیستم های برق ساختمان برای کنترل و مدیریت بهتر به ابزارهای خاصی نیاز دارند تا در بهترین حالت خود کار کنند، کنتاکتور سه فاز یکی از این ابزارهای پرکاربرد و معروف است که در مدار برق قرار گرفته و جریان بالای مدار را قطع و وصل می کند.

از آنجا که ممکن است عده ای با روش نصب و سیم کشی کنتاکتور سه فاز آشنایی نداشته باشند، ما در این مطلب قصد داریم ابتدا به معرفی کنتاکتور سه فاز و کاربردهای متنوع آن بپردازیم و سپس انواع کنتاکتور سه فاز را بررسی کرده و در ادامه روش اتصال و سیم کشی کنتاکتور سه فاز در مدار را برای شما توضیح دهیم. در نهایت نیز نقشه سیم کشی کنتاکتور سه فاز را به اشتراک می گذاریم و صحبت های خود را با آموزش نحوه تست کنتاکتور سه فاز پایان می دهیم.

اگر شما هم می خواهید بدانید کنتاکتور سه فاز چیست؟ کجاها کاربرد دارد؟ و چگونه می توان کنتاکتور سه فاز را نصب، سیم کشی و تست کرد؟ پیشنهاد می کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهند.

 کنتاکتور سه فاز چیست؟

کنتاکتور که در زبان انگلیسی به آن contactor می گویند یکی از مهمترین و حیاتی ترین تجهیزات کنترل مدار است که بیشتر برای ولتاژهای بالا از جمله برق سه فاز مورد استفاده قرار می گیرد.

البته کنتاکتورها به دو دسته کنتاکتور تک فاز و کنتاکتور سه فاز تقسیم می شوند که در ظاهر عملکردی شبیه به رله دارند، اما در واقع از رله قوی تر عمل می کنند، به نحوی که تحمل جریان بسیار بالاتری را دارند. به عنوان مثال رله ها می توانند حداکثر جریان های 5 تا 10 آمپر را کنترل کنند، در حالیکه کنتاکتورهای سه فاز ظرفیت جریان 9 آمپر تا 1250 آمپر را دارند.

کنتاکتورها باعث خاموش و روشن کردن مدار الکتریکی می شوند؛ به همین دلیل به کنتاکتور لقب سوئیچینگ یا کلید زنی را نیز می دهند. این وسیله ساختار بهم پیوسته ای دارد و به راحتی در مدار نصب می شود.

ساختار کنتاکتور سه فاز به این صورت است که از چندین کنتاکت تشکیل شده که اکثر آن ها در حالت باز قرار دارند که کنتاکت های باز کنتاکتور را با علامت اختصاری NO مشخص می کنند. وقتی مدار الکتریکی نیاز به باز و بسته شدن دارد، کنتاکت های کنتاکتور به سرعت هر چه تمام باز و بسته می شوند.

بیشترین عمکلرد کنتاکتورها در زمان قطع شدن موتورهای جریان بالا است، در این حالت موتور برق جریان بالا تولید قوس الکتریکی می کند، در نتیجه برای کاهش و کنترل قوس الکتریکی تولید شده کنتاکتور وارد عمل می شود.

نحوه عملکرد کنتاکتور نیز بسیار ساده است، زمانی که جریان الکتریکی از کنتاکتور عبور می کند، یک میدان مغناطیسی قوی در کنتاکتور تولید می شود، در این مرحله میدان مغناطیسی تولید شده آرمیچر را به طرف بوبین یا سیم پیچ می کشد و با این عمل یک قوس الکتریکی تولید می شود.

در ادامه جریان الکتریکی از طریق یکی از کنتاکت ها به طرف دستگاهی که کنتاکتور در آن قرار گرفته هدایت می شود و با این عمل ساده یک مدار الکتریکی روشن و خاموش می گردد.

جالب است بدانید که کنتاکتورها اغلب برای کاربردهای سه فاز طراحی شده اند تا از خطرات احتمالی در ولتاژ بالا از قبیل اتصال کوتاه در مدار جلوگیری کنند. سرعت کلید زنی یا سوئیچینگ کنتاکتورهای سه فاز بسیار بالاست و مصرف برق بالایی دارد.

از همه مهمتر اینکه کنتاکتورهای سه فاز فقط در برق صنعتی کاربرد ندارند، بلکه در سیم کشی برق ساختمان نیز می توان از کنتاکتورها به منظور کنترل قطع و وصل جریان برق در خانه استفاده کرد.

به این صورت که کل برق ساختمان را روی یک کنتاکتور وصل کرده و بعد از کنتاکتور را به یک کلید فرمان اتصال می دهیم. حتی می توانیم یک محافظ برق هم به کنتاکتور برق ساختمان اضافه کنیم تا اگر به هر دلیلی در برق ساختمان نوسان ایجاد شد، محافظ برق کنتاکنتور و کل ساختمان را قطع کرده و از خسارات ناشی از نوسانات جلوگیری کند.

انواع کنتاکتور سه فاز

کنتاکتورها به طور کلی در دو دسته کنتاکتور تک فاز و کنتاکتور سه فاز قرار می گیرند که کنتاکتور سه فاز خود به مدل های مختلف تقسیم بندی می شود که ما در ادامه قصد داریم به معرفی و بررسی کاربرد هر یک بپردازیم:

• کنتاکتور قدرت

کنتاکتور سه فاز قدرت یا Power Contactor در دو مدل AC و DC طراحی و تولید می شود که برای قطع و وصل مدارهای قدرت و یا ایجاد تغییر در مدارهای قدرت کاربرد دارد. در کنتاکتور قدرت بین 2 الی 4 عدد پلاتین وجود دارد که می توانند در حالت نرمال باز و یا نرمال بسته قرار بگیرند.

مقدار ولتاژ نامی کنتاکتور قدرت بین فشار ضعیف تا 1000 ولت متغییر است که با توجه به برند و نوع کنتاکتور قدرت که AC باشد یا DC حداکثر جریان نامی این قطعه می تواند متفاوت باشد. از کنتاکتورهای سه فاز قدرت با جریان نامی بالا به منظور کنترل مدار و سوئیچ بارهای خاص با قدرت بسیار بالا از قبیل الکتروموتورها، سیستم های مغناطیسی و جرثقیل ها استفاده می شود.

• کنتاکتور فرمان

نوع دیگر کنتاکتورهای سه فاز، کنتاکتور فرمان است که برای مانیتورینگ وضعیت تجهیزات الکتریکی و اعمال فرمان به آن ها از این نوع کنتاکتور استفاده می شود. کنتاکتور فرمان شامل تعدادی پلاتین می باشد که به قطع و وصل جریان الکتریکی در مدار کمک می کنند.

کنتاکتورهای فرمان همانند دیگر کنتاکتورها قابلیت نصب بر روی ریل را دارند و همچنین می توان بنا به نیاز تجهیزات الکترونیکی سیستم دیگر لوازم جانبی از جمله پلاتین های کمکی بیشتر، تایمر و ... را به کنتاکتور فرمان اضافه کرد.

تصویر اجزای کنتاکتور سه فاز

روش نصب کنتاکتور سه فاز

تا این قسمت از متن به بررسی کنتاکتور و نقش آن در مدار پرداختیم و در این بخش می خواهیم نحوه نصب کنترل فاز یا کنتاکتور را به صورت مرحله به مرحله به شما آموزش دهیم:

مرحله اول

برق منبع در مدار سه فاز را قطع کنید. با توجه به میزان ولتاژ در مدار، رنگ سیم هایی که باید برای سیم کشی و نصب کنتاکتور سه فاز مورد استفاده قرار دهید متفاوت است. اما به طور کلی مدار برق سه فاز از طریق سه سیم برق دار می شود. برای برخی از مدارهای AC رنگ سیم های به ترتیب مشکی، قرمز و آبی هستند.

با استفاده از پیچ گوشتی و یا هر ابزار مناسب دیگر این سه رنگ سیم را در بار قطع کنید. سپس سیم های مشکی، قرمز و آبی برق را به ترتیب به ترمینال های L1، L2 و L3 در کنتاکتور اتصال دهید. به این صورت شما برق منبع را به خط ورودی کنتاکتور وصل می کنید.

توجه داشته باشید که نام ترمینال های ورودی در کنتاکتور سه فاز می تواند به صورت شماره عدد گذاری شده باشد، در این صورت باید سه سیم برق ورودی را به پیچ های 1، 3 و 5 اتصال دهیم.

مرحله دوم

سه عدد سیم مشکی، قرمز و آبی سه فاز دیگر که با سه سیم قبلی در یک سایز هستند را برداشته و انتهای هر یک را به ترتیب به ترمینال های T1، T2 و T3 یا پیچ های 2، 4 و 6 در کنتاکتور سه فاز ببندید. ترمینال های T1، T2 و T3 یا پیچ های 2، 4 و 6 هر یک خروجی بار جریان کنتاکتور هستند. سپس طرف دیگر این سه سیم را به ترمینال های بار اتصال دهید. به این ترتیب کنتاکتور به بار وصل می کنید.

نحوه قرارگیری کنتاکتور سه فاز در مدار

مرحله سوم

مدار کنترل را به ترمینال های منفی و مثبت کنتاکتور اتصال دهید. در این مرحله باید جریان برق را وصل کرده و با بازگرداندن جریان به کنتاکتور این قطعه را تست کنید و پس از اینکه از کارکرد صحیح کنتاکتور مطمئن شدید می توانید کنتاکتور را از طریق مدار اصلی کنترل قطع کنید.

نقشه سیم کشی کنتاکتور سه فاز

برای اینکه مراحل ذکر شده برای نصب و سیم کشی کنتاکتور سه فاز را بهتر درک کنید، در قسمت زیر نقشه سیم کشی کنتاکتور سه فاز را در اختیار شما قرار داده ایم که در آن یک کنتاکتور را به موتور برق اتصال داده ایم:

نحوه تست کنتاکتور سه فاز

تست کنتاکتور سه فاز در مواقعی لازم می شود که این قطعه خراب شده باشد و از آنجا که قیمت خرید کنتاکتور سه فاز به نسبت بالاست، منطقی ترین و ارزان ترین اقدام این است که ابتدا از سالم و یا معیوب بودن کنتاکتور مطمئن شویم و بعد از آن برای تعویض و یا تعمیر این قطعه اقدام کنیم.

از آنجا که تست کنتاکتور در حالت نصب خطرناک است، باید ابتدا کنتاکتور سه فاز را از مدار جدا کنیم. پس برای اینکه دوباره برای نصب و سیم کشی آن دچار مشکل نشویم، توصیه می کنیم ابتدا محل ورودی سیم ها را شماره گذاری کنید و بعد کنتاکتور را از مدار خارج کنید.

تست کنتاکتور سه فاز شامل دو مرحله تست بوبین و تست پلاتین های کنتاکتور می شود. برای انجام این کار لازم است تا ابزار زیر را آماده کنیم:

• یک منبع تغذیه برای تامین ولتاژ مورد نیاز
• مولتی متر دیجیتال
• سیم برق

• روش تست بوبین کنتاکتور سه فاز

برای تست بوبین کنتاکتور سه فاز باید مقدار ولتاژ مورد نیاز به منظور تحریک بوبین را به کنتاکتور وارد کنیم که این کار را از طریق منبع ولتاژ و اتصال سیم برق به بوبین انجام می دهیم.

اگر بعد از اینکه بوبین را برق دار کردید، صدا کلیک از کنتاکتور به گوش تان رسید و یا کنتاکتور تکان خورد و یا نشانگر مکانیکی روی کنتاکتور جابجا شد، این معنی را می دهد که بوبین سالم است و می توانید مرحله بعدی تست را انجام دهید. در غیر این صورت بوبین کنتاکتور سه فاز شما معیوب بوده و باید با نمونه سالم تعویض شود.

• روش تست پلاتین های کنتاکتور سه فاز

مولتی متر را در حالت تست اتصال کوتاه یا تست اهم قرار می دهیم و سپس پراب های مولتی متر را به صورت دو به دو به ترمینال های L1-T1 و L2-T2 و L3-T3 وصل می کنیم.

اگر کنتاکتور سه فاز را با اعمال ولتاژ به بوبین تحریک کرده باشیم باید بعد از اتصال پراب های مولتی متر به ترمینال های L1-T1 و L2-T2 و L3-T3 کنتاکتور حالت اتصال کوتاه روی مولتی متر نشان داده شود و یا مقدار اهم را بین 10 تا 50 نشان دهد، در غیر این صورت پلاتین های کنتاکتور سه فاز خراب هستند و باید تعویض شوند.

البته با یک روش دیگر هم می توانید پلاتین های کنتاکتور سه فاز را تست کنید، به این صورت که پراب های مولتی متر را به ترمینال های L1-T1 و L2-T2 و L3-T3 وصل می کنیم اما کنتاکتور را تحریک نمی کنیم، در این حالت اگر پلاتین های کنتاکتور سالم باشند، باید مدار اتصال باز یا اهم بینهایت نمایش داده شود.

جمع بندی

هر چند ما در این مطلب تمام آنچه برای نصب، سیم کشی و تست کنتاکتور سه فاز لازم بود را با شما در میان گذاشتیم، اما حقیقت این است که کار با برق مخصوصاً از نوع سه فاز آن می تواند بسیار خطرناک باشد و قطعاً لازم است تا مهارت و تجربه بالایی در این کار داشته باشید.

به همین دلیل پیشنهاد ما به شما این است که اگر قصد اتصال کنتاکتور سه فاز را دارید، فقط از تکنسین های برق حرفه ای کمک بگیرید و مجموعه تاسیسات 24 ساعته با کمک متخصصین کاربلد خود می تواند گزینه بسیار مناسبی برای این کار باشد.

تکنسین های برق گروه تاسیسات 24 ساعته سال ها تجربه کار عملی برای نصب و سیم کشی برق ساختمان و تجهیزات الکترونیکی دارند و شما می توانید با خاطری آسوده نصب کنتاکتور سه فاز خود را به آن ها بسپارید.

همچنین این مجموعه خدمات تاسیساتی خود را به همراه گارانتی به مشتریان ارائه می دهد تا اگر ایرادی در کار مجریان وجود داشته باشد و مشتری از نتیجه سفارش خود رضایت نداشته باشد، این مجموعه به صورت رایگان سفارش مشتری را دوباره انجام دهد.

پس اگر می خواهید کنتاکتور سه فاز را در مدار برق ساختمان نصب کنید و یا می خواهید این وسیله را به تجهیزات الکترونیکی پرقدرت اتصال دهید، می توانید برای ثبت سفارش همین الان فرم درخواست سرویسکار متخصص را پر کنید و یا با شماره های داخل سایت تماس بگیرید.

خلاصه ای از آنچه در این مطلب خواندید

• کنتاکتور سه فاز ابزاری است که از آن برای کنترل و قطع و وصل مدار جریان های بالا استفاده می شود.
• کنتاکتورهای سه فاز در عملکرد شبیه به رله هستند، اما سرعت عمل، قدرت و ظرفیت جریان بسیار بالاتری دارند.
• برای نصب و سیم کشی کنتاکتور سه فاز به سه رشته سیم نیاز داریم تا این سیم ها را به ترمینال های L1، L2 و L3 به عنوان ورودی و به عنوان خروجی به ترمینال های T1، T2 و T3 اتصال دهیم.
• به منظور تست کنتاکتور سه فاز باید پلاتین ها و بوبین کنتاکتور را با کمک مولتی متر آزمایش کنیم.

منابع فارسی: منبع 1، منبع 2، منبع 3، منبع 4

منابع انگلیسی: منبع 1، منبع 2

ضمانت جبران خدمات

تمامی خدمات مجموعه ما دارای ضمانت می باشد.

اگر به هر دلیلی مجری کار را به درستی انجام نداد و یا در زمان گارانتی پس از تحویل کار دوباره مشکل ایجاد شد، تاسیسات 24 ساعته متعهد به انجام صحیح توسط همان مجری یا ارسال متخصص دیگر بدون دریافت هزینه اضافه می باشد.